O piractwie słów kilka - Publicystyka

Piractwo jest tematem do bólu oklepanym, istniejącym niemal równie długo, co cały przemysł rozrywkowy. Nielegalne kopie istnieją nie tylko w świecie gier, równie mocno (a czasem nawet bardziej) dotykają przemysłu muzycznego czy filmowego.  Jest to zjawisko z jednej strony ostro krytykowane, z drugiej uwielbiane, czasami nieświadome – jakkolwiek by nie mówić o piractwie, wnioski nigdy nie będą jednoznaczne. Postanowiłem spojrzeć na te kwestie z mojej perspektywy. Bez moralizowania, choć o moralności trochę będzie.

Ciężka definicja

Jak wspominałem, piractwo budzi bardzo mieszane uczucia i występuje dosłownie wszędzie, a każda strona w sporze ma swoje racje. Moim zdaniem, wbrew pozorom, nie można rozdzielić tego problemu na czerń i biel. To raczej cała skala szarości, którą czasami bardzo trudno zdefiniować. Zdecydowana większość osób przynajmniej raz korzystała z nielegalnego programu, ściągnęła ulubiony kawałek lub pobrała film – kto jest bez winy, niech pierwszy rzuci kamień. Moim zdaniem nie o samym istnieniu piractwa powinniśmy dyskutować, ale o powodach, przez które wciąż występuje. Zupełnie inaczej przecież spojrzymy na człowieka ściągającego film, którego legalnie dorwać nie sposób, lub trzeba na to przeznaczyć spore pieniądze (np. sprowadzając go z USA), niż na osobę, której szkoda kilku złotych na film z kosza. Tak samo czym innym jest potraktowanie pirackiej kopii gry jako dema (tj. krótki test, po którym albo dany tytuł nabywamy, albo usuwamy). Niektórzy zadziałają uczciwie, inni natomiast przejdą całą produkcję, po czym stwierdzą, że jednak była słaba i nie warta pieniędzy. Jeszcze inaczej sprawa wygląda z muzyką – w tym wypadku bardzo często zdarza się, że konkretny zespół/płytę/utwór możemy poznać TYLKO za pomocą nielegalnych lub półlegalnych środków, szczególnie, jeśli kolekcjonujemy płyty w pudełkach. Bo owszem, znakomitą większość znajdziemy na serwisach typu itunes, jednak nie każdego usatysfakcjonuje tylko cyfrowa edycja, bez papierowej książeczki (będącej często sztuką samą w sobie, wisienką na torcie doskonałego album). Wiele doskonałych płyt nigdy nie spotkałem na pułkach rodzimych sklepów, inne pojawiały się w pojedynczych egzemplarzach. Można by stwierdzić, że z grami jest dokładnie taka sama sytuacja – w mojej opinii dużo zależy od preferencji, bowiem większość tytułów to tylko płyta + pudełko, bez żadnej zachęty (poza chęcią stworzenia kolekcji na półce), by wybrać fizyczny egzemplarz. W tym wypadku często wybieram opcję najtańszą, nierzadko pod postacią kodu na Steama czy Origina. Ale do edycji cyfrowych jeszcze dojdziemy, ten temat wymaga szerszego opisu. Gdzie tak naprawdę kończy się konieczność, a zaczyna ordynarne piractwo? Choć prawo bywa jasno określone, to jednak (jak to stanowczo zbyt często bywa) nie ma przełożenia na realia, momentami szkodząc twórcom, a innym razem użytkownikom.

Mówiąc jak najprościej, najlepiej zdefiniować piractwo poprzez pryzmat szeroko pojętej moralności -  moim zdaniem to właśnie podejście każdego człowieka najlepiej pokazuje, czy możemy określić go mianem pirata czy zwykłego użytkownika. Wtedy bez problemu zbijemy argumenty typu „gra/płyta jest za droga , więc ją ściągnę, mi się należy!”, które są niczym innym, jak okłamywaniem siebie, wybielaniem i uspokajaniem sumienia. Jeśli komuś faktycznie zależy, zawsze znajdzie satysfakcjonującą ofertę (nawet na nowość), lub poczeka do obniżek czy wyprzedaży. Nierzadko już miesiąc po premierze danej produkcji udawało mi się ją dorwać za sporo niższą cenę. Do tego dołóżmy wszelkiego rodzaju bundle, gdzie za śmieszne pieniądze możemy nabyć masę genialnych gier, kosze w marketach, promocje w dyskontach, wyprzedaże na Steam czy na Amazonie. Dodajmy do tego możliwość zdobycia darmowych gier, czasem w giveawayach, innymi razy dla wszystkich (ostatnio zgarnąłem tak klasycznego Dungeon Keepera!). Nie trzeba nawet samodzielnie wyszukiwać takich ofert, istnieją bowiem strony informująca nas o konkretnych promocjach na bieżąco! Nie tylko gracze pecetowi mają okazję tanio się obłowić, posiadacze PS3 (w szczególności) i Xboxa muszą tylko wykupić abonament, a darmowe gry płyną szerokim strumieniem. Spójrzmy na oferty PS+, gdzie co miesiąc zgarniemy jeszcze ciepłe produkcje, także na przenośną Vitę. W sumie jedynie posiadacze konsol Nintendo mogą faktycznie narzekać na ceny – bo chociaż promocje się zdarzają, to bardzo rzadko są równie spektakularne co u konkurencji, a tańsze zakupy często oznaczają nabywanie tytułów używanych. Pirat zawsze znajdzie wymówkę dla ściągania nielegalnych kopii, człowiek uczciwy zawsze znajdzie sposób, by kupić taniej.

Developerzy, wydawcy, przyjemność

Zupełnie inną kwestią jest podejście twórców do piractwa. Nie raz, nie dwa zdarzyło mi się czytać paranoiczne wręcz wypowiedzi różnych osób z branży, którzy za wszelkie niepowodzenia i niewystarczające zyski obwiniają nielegalnych użytkowników – wychodząc z założenia, że każdy ściągnięty program = jeden kupiony egzemplarz mniej. Nie mówię, że pewnej straty nie ma, jednak większość piratów i tak nie kupiłaby danego produktu tylko dlatego, że nie ma możliwości jego pobrania. Inni natomiast pobiorą grę tylko po to, by ją przetestować (o czym też wspominałem), po czym albo ją kupią, albo wyłączą i skasują z dysku. To, jak sprzeda się dana gra zależy raczej od jej jakości, poziomu przedpremierowego hajpu, skutecznej reklamy etc. Żeby nie szukać daleko, spójrzmy na GTA V, którego nielegalne kopie krążyły już przed premierą, a mimo to produkcja Rockstara pobiła wszelkie rekordy sprzedaży!

Niestety, takie podejście developerów dotyka głównie uczciwych graczy, katowanych przez męczące zabezpieczenia antypirackie i rozbijanie gier na dziesiątki płatnych dodatków. Jak nie poczuć się oszukanym, gdy kupując dany tytuł na premierze nie możemy nawet w niego pograć, bo wymaga stałego połączenia z internetem, a serwery właśnie padły? Albo gdy za nasze ciężko zarobione pieniądze dostaniemy półprodukt, wymagający zakupu tony dodatków wyciętych bezpośrednio z gry? Moim zdaniem uczciwość powinna działać w obie strony! Spójrzmy jeszcze na podejście ludzi do developera szanującego graczy, np. rodzimego CD Projekt RED. Czytałem dyskusję na 4chanie, gdzie ktoś pytał o piracką kopię Wiedźmina, a zdecydowana większość osób doradziła zakup oryginału i wsparcie firmy, która faktycznie dba o klienta. Z ciekawości wszedłem na Zatokę Piratów, by poczytać komentarze – także tutaj znalazłem wiele głosów doradzających nabycie legalnej kopii Wieśka. Warto też pamiętać, że czasami twórcy samemu wypuszczają „darmową” wersję swojego tytułu, który umożliwia komfortową zabawę tylko do pewnego momentu - rozwiązanie moim zdaniem idealne, przypominające bardziej rozbudowane demo, a jednocześnie solidny pstryczek w nos dla niektórych.

To jednak nie jedyne „nieprzyjemności” czekające piratów. Oprócz konsekwencji prawnych są jeszcze problemy wynikające… z kolekcjonowania nielegalnych kopii. Nie chodzi mi o wirusy (które także mogą się pojawić), ale o samą zabawę. Z tego co udało mi się zaobserwować, ludzie masowo ściągający tytuł za tytułem nie potrafią go docenić, kolekcjonowanie przechodzi w zbieractwo – byle mieć, byle więcej. Łatwo stracić zainteresowanie rzeczą, której zdobycie nic nas nie kosztowało. Człowiek zupełnie inaczej patrzy, jeśli zdobycie czegoś okupione było długimi poszukiwaniami, oczekiwaniem, czy odkładaniem pieniędzy. Poza tym, oryginał to oryginał – przyjemność obcowania z legalnym produktem jest, w moim mniemaniu, znacznie większa. Zupełnie jak w przypadku firmowych butów, czy nawet okularów. Niby podróbka wygląda identycznie (nawet znaczek taki sam), ale wykonanie już nie te, radość też jakby mniejsza. Co jeszcze lepsze, nie każdy wydany pieniądz musi trafiać do artystów czy wydawców – może też zasilić konta różnorakich fundacji, np. kupując zestaw gier na Humble Bundle.

Doceń, jeśli chcesz być docenionym

Musimy pamiętać, że piractwo było, jest i będzie obecne. Ludzie są różni, mają inne cele, wartości i priorytety, tego nie da się zmienić. Najważniejszą rzeczą jest, by samemu być uczciwym, nie tylko wobec twórców, wydawców, muzyków czy aktorów, ale i względem siebie. Walcząc z piratami za dużo nie osiągniemy, wielu i tak się wyprze, poszuka usprawiedliwienia – moim zdaniem lepiej promować uczciwe alternatywy i  wspierać świetnych developerów nie tylko portfelem, ale też dobrym słowem (nawet pod torrentami, jak ma to miejsce w przypadku Wiedźmina).  Podstawową kwestią jest pokazanie ludziom, że można grać tanio (a także słuchać muzyki, czytać, oglądać filmy) i z większą satysfakcją. Doceńmy ludzi, którzy dają nam nie tylko zabawę, ale i emocje, czy nawet wiedzę.

Autor: Jakub ‘ravn’ Łakomy

Z klawiaturą i myszką na biurku, konsolką w kieszeni lub padem w ręce jestem niemal od zawsze. Zajarany kinem, literaturą, muzyką, sztuką i motoryzacją, często z aparatem i długopisem. Gry są dla mnie emocjami - tego przede wszystkim szukam, doceniam za klimat i magiczne „to coś”.